ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΑΠΟΚΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟΥΣΑ

Χοιροσφάγια: με το άνοιγμα του τριωδίου ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών. Την πρώτη μέρα ο σφαγέας έσφαζε το γουρούνι. Ο πρώτος μεζές ήταν ο καρούτζαφλος (ο λάρυγγας, από εδώ ίσως βγήκε και η φράση «θα σου φάω το λάρυγγα»). Τα παιδιά χρησιμοποιούσαν την φούσκα (κύστη) του γουρουνιού σαν μπάλα και οι μεγάλοι σαν καπνοσακούλα. Την δεύτερη μέρα αφαιρούσαν το στρώμα λίπους (τσιγαρίδα) που είχε στη ράχη. Το λίπος αυτό το κομματιαζόταν, το αλάτιζαν και το έβραζαν. Επίσης ετοίμαζαν την οματιά, δηλαδή έπαιρναν τα χοντρά έντερα και τα γέμιζαν με μισοβρασμένο σιτάρι, σταφίδας, πορτοκαλόφλουδα, μυρωδικά, μπαχαρικά και τα έψηναν στον φούρνο.

Λουκάνικα: φτιάχνονταν με κρέας δεύτερης κατηγορίας μαζί με μπαχαρικά, πορτοκαλόφλουδα και αρωματικά.

Τσικνοπέμπτη: την Τσικνοπέμπτη ετοίμαζαν το παστό.

Τυρινή: μετά την κρεατινή εβδομάδα ακολουθούσε η τυρινή. Οι νοικοκυρές έφτιαχναν γαλόπιτες, μακαρονόπιτες, τυρόπιτες και γιαούρτι. Το Σάββατο επίσης έφτιαχναν τα ψυχούδια. Το γλέντι τέλειωνε με το ψήσιμο των αυγών.

Καθαρή Δευτέρα: είναι το τέλος της Αποκριάς και η πρώτη μέρα της Σαρακοστής. Οι κάτοικοι τρώνε νηστίσιμα (λαγάνα, βολβούς, ταραμά, ελιές και φασόλια). Χαρακτηριστικό έθιμο είναι το πέταγμα του χαρταετού ο οποίος κατασκευαζόταν από χαρτί και καλάμι.

ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΕΙΣ - ΛΑΪΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

Κύριο χαρακτηριστικό είναι οι μεταμφιέσεις (σπάνια με μάσκα, περισσότερο με μακιγιάζ) οι οποίες συνδυάζονται με αθυροστομίες, θεατρικούς διάλογους, προλήψεις, και δεισιδαιμονίες. Οι άντρες μεταμφιέζονταν σε γυναίκες και οι γυναίκες σε άντρες. Τα βράδια μαζεύονταν στις γειτονιές, άναβαν φωτιές βρίσκοντας έτσι την ευκαιρία για επικοινωνία και διασκέδαση. Χαρακτηριστικά έπαιζαν το βάλμα, τη ρίψη του λίθου, πετροπόλεμο, γαϊδουροδρομίες, αλευρώματα, γιαουρτώματα και μουτζουρώματα.

Λαϊκά δρώμενα: παραδοσιακό γαϊδουράκι, αναπαράσταση του γάμου (ο σταχτιάρης, ο επικεφαλής της πομπής κρατούσε ένα σακούλι και έριχνε στάχτη στα μάτια των παρευρισκομένων (από εδώ ίσως προήλθε και η φράση «μας έριξε στάχτη στα μάτια».

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ

Βρίσκεται ανατολικά της Ανδρούσας σε περίοπτη θέση με θέα τον κατάφωτο μεσσηνιακό κόλπο. Σήμερα στο χώρο αυτό γίνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σώζονται ερείπια του κάστρου δηλαδή μια σειρά τειχών με μήκος έως 500 μέτρα και πλάτος 1,5μ. Σώζονται επίσης οι κανονίστρες και το παρατηρητήριο. Το σχήμα του κάστρου είναι τραπέζιο ενώ το εξωτερικό τείχισμα ενισχύεται με πύργους διαφόρων σχημάτων και στο εσωτερικό διαμορφώνονται αψιδωτές κόχες.

Υπήρχε ήδη κατά τη διάρκεια της φραγκοκρατίας και ενετοκρατίας και σύμφωνα με το Αραγωνικό Χρονικό του Μορέως κτίσθηκε περί τα μέσα του 13^ο αιώνα μ.Χ πιθανώς από τον Γουλιέλμο Βιλεαρδουινό και κατά τον 14^ο και 15^ο αιώνα έφτασε στο αποκορύφωμα της ακμής της ως διοικητικό, πολιτικό και δικαστικό κέντρο του Πριγκιπάτου. Κατά την Ενετοκρατία αποτελούσε σημαντικότερο κάστρο από αυτό της Καλαμάτας.

ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ

Ο ναός Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης κτίστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. και βρίσκεται στο κέντρο της Ανδρούσας, ενώ ο ναός της Αγίας Αικατερίνης βρίσκεται στο βόρειο τμήμα. Και οι δυο ναοί ανακαινίστηκαν πλήρως και αναδείχτηκε εξωτερικά η πέτρα των ναών. Έγινε στερέωση των κτηρίων, ενώ στο εσωτερικό του ναού Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης τοποθετήθηκε ξύλινο τέμπλο, καθώς και καταπληκτικά ψηφιδωτά κατά τα βυζαντινά πρότυπα τα οποία απεικονίζουν, το ένα δυο ελαιόδεντρα που συμβολίζουν την χειμερινή παραγωγή της Ανδρούσας και το άλλο μια άμπελο μαζί με δύο πτηνά συμβολίζοντας έτσι την θερινή παραγωγή, ενώ στο κέντρο του δαπέδου απεικονίζεται ο δικέφαλος αετός. Οι ανακαινίσεις των ναών έγιναν όταν εφημέριος Ανδρούσας ήταν ο Αρχιμανδρίτης Χριστοφόρος Νταμάτης.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ

•

ΠΙΤΕΣ ΓΑΜΟΥ

ΥΛΙΚΑ

· μαγιά (1 φακελάκι)

· αλεύρι όσο πάρει

· γαρίφαλο (1κουταλάκι του γλυκού)

· κανέλλα (1 κουταλάκι του γλυκού)

· ζάχαρη (1 ποτήρι του νερού)

· ούζο (2 σφηνακια])

· 1 αυγό (για επάλειψη)

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Αναπιάνουμε τη μαγιά με λίγο αλεύρι και λίγο νερό από το προηγούμενο βράδυ και αφήνουμε το μείγμα να φουσκώσει. Το πρωί το ζυμώνουμε όπως το ψωμί. «Κεντάμε» την πίτα με τη ζύμη και κάνουμε διάφορα σχέδια με το χέρι και το ψαλίδι. Στη συνέχεια αλείφουμε με το αυγό και αφήνουμε στο ταψί να φουσκώσει πριν το ψήσουμε.

ΚΟΛΟΚΥΘΟΠΙΤΑ ΓΛΥΚΙΑ

ΥΛΙΚΑ

Για τη γέμιση

· μισό κιλό κολοκύθι κίτρινο τριμμένο

· μισό κιλό καρύδι

· ένα μικρό πακέτο φρυγανιά τριμμένη

· ένα ποτήρι νερού λάδι

· δυόμισι ποτήρια νερού ζάχαρη

· ένα τέταρτο του ποτηριού του νερού σουσάμι

Για το φύλλο

· ένα φλιτζάνι του τσαγιού λάδι

· ένα φλιτζάνι του καφέ ξύδι

· ένα κουταλάκι αλάτι

· ένα ποτήρι νερό χλιαρό

· αλεύρι όσο πάρει

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σε ένα μπολ βάζουμε όλα τα υλικά για το φύλλο μαζί και τα ζυμώνουμε. Όταν τα ζυμώσουμε καλά αφήνουμε τη ζύμη να ξεκουραστεί για μισή ώρα. Στη συνέχεια σε ένα βαθύ τηγάνι βάζουμε το λάδι να κάψει και ρίχνουμε μέσα το κολοκύθι και ανακατεύουμε. Το αφήνουμε να τραβήξει όλα τα υγρά του και ανακατεύοντας ρίχνουμε τη ζάχαρη, το καρύδι, τη φρυγανιά, το σουσάμι και το κατεβάζουμε από τη φωτιά. Αφού ξεκουραστεί η ζύμη, ανοίγουμε δύο φύλλα. Το ένα φύλλο το απλώνουμε σε λαδωμένο ταψί, βάζουμε την γέμιση και από πάνω το άλλο φύλλο. Τν κόβουμε σε τετράγωνα ή ρόμβους, ρίχνουμε λίγο λάδι από πάνω και την ψήνουμε στους 180 βαθμούς για μία ώρα περίπου.

ΑΡΝΑΚΙ ΑΥΓΟΛΕΜΟΝΟ

ΥΛΙΚΑ

· 1 κιλό αρνάκι

· 2 μέτρια κρεμμύδια ψιλοκομμένα

· 1 ποτήρι κρασιού λάδι

· 4 φλιτζάνια του καφέ ρύζι

· μισό κιλό ντομάτες

· 1 κουταλάκι πελτέ

· 2 αυγά

· μισό λεμόνι στυμμένο

· αλάτι - πιπέρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το λάδι να κάψει και ρίχνουμε το κρέας σε μερίδες να τσιγαριστεί από όλες τις πλευρές. Μετά ρίχνουμε το κρεμμύδι και το σοτάρουμε. Ρίχνουμε την ντομάτα και τον πελτέ , το αλάτι, το πιπέρι, το νερό και το αφήνουμε να βρίσει. Βγάζουμε το κρέας και σουρώνουμε το ζωμό για να μην έχει κοκαλάκια και το βάζουμε στην φωτιά. Όταν βράσει ρίχνουμε το ρύζι να βράσει, μετά το κατεβάζουμε από την φωτιά. Χτυπάμε τα αυγά και το λεμόνι, παίρνουμε λίγο ζωμό από την κατσαρόλα και το ρίχνουμε σιγά - σιγά στο αυγολέμονο. Χτυπώντας το συνεχώς το ρίχνουμε μέσα στην κατσαρόλα και σερβίρουμε.

ΔΙΠΛΕΣ

ΥΛΙΚΑ

· 15 αυγά

· 1 φλιτζάνι του καφέ ποτό (διάφορο ή ούζο)

· 1 ½ κιλό αλεύρι

για το σιρόπι

· 3 ποτήρια νερό

· 1 κιλό ζάχαρη

· 1 κιλό μέλι

· Καρύδι τριμμένο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Χτυπάμε τα αυγά και το ποτό και προσθέτουμε λίγο - λίγο το αλεύρι ώσπου η ζύμη να γίνει σκληρή. Αφήνουμε τη ζύμη να ξεκουραστεί για λίγο. Στη συνέχεια ανοίγουμε τα φύλλα και τα ψήνουμε σε ζεστό λάδι . Τα βγάζουμε από τη φωτιά και αφού κρυώσουν τα περιχύνουμε με το τριμμένο καρύδι και ζεστό σιρόπι.

ΛΟΥΚΑΝΙΚΟ ΜΕΣΣΗΝΙΑΚΟ ΜΕ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ

ΥΛΙΚΑ:

· 5 κιλά χοιρινό σπάλα

· τη φλούδα 2 πορτοκαλιών ξερή και χοντροκομμένη

· 2 κουταλιές του γλυκού κύμινο τριμμένο

· 2 κουταλιές του γλυκού θρούμπη τριμμένη

· 1 ½ κουταλιά του γλυκού κανέλλα

· 1½ κουταλιά του γλυκού γαρύφαλλο

· 500 γραμμάρια αλάτι χοντρό

· 2 κιλά κρασί κόκκινο

ΕΚΤΕΛΕΣΗ:

Κόβουμε το χοιρινό σε πολύ μικρά κομματάκια και το βάζουμε σε μια λεκάνη. Ρίχνουμε τα μπαχαρικά μέσα και τα ανακατεύουμε. Τα αφήνουμε για τρεις ώρες να μαριναριστούν. Αν θέλουμε μπορούμε να προσθέσουμε λίγο κρασί ακόμα. Έχουμε πλύνει τα έντερα του γουρουνιού καλά με λεμόνι και τα γεμίζουμε με το παραπάνω μείγμα, τα κρεμάμε να στραγγίσουν μερικές μέρες, τα καπνίζουμε και είναι έτοιμα.

ΤΡΑΧΑΝΑΣ

ΥΛΙΚΑ

· 2 κιλά γάλα

· 4 αυγά

· 1 κουταλιά βούτυρο

· ποτήρι του κρασιού αλάτι

· κιλά αλεύρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Bράζουμε το γάλα και το αφήνουμε δύο μέρες να ξινίσει. Μετά μαζεύουμε το πηκτό από πάνω, το βάζουμε στην λεκάνη και ρίχνουμε το αλάτι, το βούτυρο και τα αυγά. Τα ανακατεύουμε και ρίχνουμε το αλεύρι. Το ζυμώνουμε, το κόβουμε σε μικρές μπουκίτσες και τις απλώνουμε σε ένα τραπεζομάντιλο. Αφήνουμε να ξεραθούν και μετά τις τρίβουμε στο κόσκινο.

ΧΩΡΙΑΤΙΚΟΣ ΚΟΚΚΟΡΑΣ ΣΤΙΦΑΔΟ

ΥΛΙΚΑ

· 3 κουταλιές πελτέ

· μισό ποτήρι ξύδι

· 1φλυτζάνι λάδι

· 2 κιλά κρεμμύδια μικρά

· 6 σκελίδες σκόρδο

· 1κόκκορα περίπου 2 κιλά

· Αλάτι, πιπέρι, δάφνη, δεντρολίβανο, γαρύφαλλο, κανέλλα, δύο κόκκους μπαχάρι

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Κόβουμε τον κόκκορα σε μερίδες, τον βάζουμε με το λάδι στην κατσαρόλα, προσθέτουμε την δάφνη, το δεντρολίβανο, το γαρύφαλλο, την κανέλλα, το σκόρδο, το μπαχάρι, το πιπέρι, 4 κρεμμύδια ολόκληρα και λίγο ξύδι. Τα βάζουμε να σιγοβράσουν και όταν μισοβράσει ο κόκκορας ρίχνουμε τα υπόλοιπα κρεμμύδια, αφού προηγουμένως τα έχουμε αφήσει στο ξύδι αρκετή ώρα και τα βράζουμε με το κρέας χωρίς να ανακατεύουμε μέχρι να βράσουν όλα καλά. Σερβίρουμε το φαγητό συνοδεύοντας το με κόκκινο κρασί.

Η ΜΟΝΗ ΣΑΜΑΡΙΝΑΣ

Ο Περίφημος Ναός της Αγίας Σαμαρίνας [ή Σιαμαρίνας] της πανάρχαιας και διαλυμένης τώρα Μονής της Ζωοδόχου Πηγής Καλογερόρραχης κοντά στην Ανδρούσα είναι από τα πιο παλιά Βυζαντινά μνημεία της Μεσσηνίας.

Σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση καθώς και το κωδωνοστάσιο του ναού της που είναι άριστης τέχνης. Η ονομασία Αγία Σαμαρίνα φαίνεται ότι έχει προέλθει από το λατινικό SANTA MARIA ή το SAINT MARIE και κατά παραφθορά SAN MARIE από το οποίο και η ονομασία του γειτονικού χωριού Σάμαρι [Eλληνοεκκλησιά]. Η Μονή σύμφωνα με τη σωζόμενη παράδοση ήταν γυναικεία. Σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή θεωρείται ότι ο ναός είναι κτίσμα του τέλους του 12^ου αιώνα και κτήτορας του ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος ο Β΄ ο Παλαιολόγος ο οποίος λόγω του σεβασμού και της αγάπης που έτρεφε στον Πατριάρχη Αθανάσιο τον Α΄ τίμησε και στόλισε την γενέτειρά του Ανδρούσα με δυο Πατριαρχικά Μοναστήρια : το ανδρικό του Ανδρομονάστηρου και το γυναικείο , αυτό της Σαμαρίνας.

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ

ΜΑΚΡΙΑ ΓΑΙΔΟΥΡΑ

Παιζόταν από 10 τουλάχιστον αγόρια σε δύο ομάδες. Η μία ομάδα έφτιαχνε την μακριά γαϊδούρα. Ένα παιδί στεκόταν στον τοίχο σκυμμένο και με το πρόσωπο γυρισμένο σ’ αυτόν. Το άλλο παιδί με τα δύο του χέρια κρατούσαν από τη μέση του πρώτου παιδιού. Στα πισινά του δεύτερου παιδιού έπιανε άλλο παιδί και ούτω καθεξής, ώσπου να σχηματιστεί ένα μακρύ ανθρώπινο σκυμμένο σώμα. Τα παιδιά προστάτευαν τα κεφάλια τους ανάμεσα στα πόδια του μπροστινού. Όταν ήταν έτοιμη η μακριά γαϊδούρα, ένα-ένα τα παιδιά της άλλης ομάδας πηδούσαν, για να ανέβουν όλα επάνω στις πλάτες της μακριάς γαϊδούρας. Εάν δεν τα κατάφερναν, τότε ήταν χαμένοι. Εάν όμως τα κατάφερναν, η ομάδα της μακριάς γαϊδούρας κουνιόταν προσπαθώντας να ρίξει κάτω αυτούς που ήταν καβάλα. Την ώρα εκείνη οι επάνω έλεγαν «Δέκα-δέκα την ημέρα και εκατό την εβδομάδα και σαράντα και πενήντα και το γαϊδουράκι μου και το σαμαράκι μου, πουρ-πουρ» Και κατέβαιναν νικητές, εάν κατόρθωναν να παραμείνουν καβάλα.

ΤΑ ΜΟΝΑ-ΖΥΓΑ

Κάποια παιδιά που κρατούσαν στις χούφτες σταφίδες ή στραγάλια έπαιζαν το παιχνίδι μονά ζυγά. Ο ένας παίκτης έβαζε στην κλειστή χούφτα του μερικές σταφίδες κι ο άλλος έπρεπε να μαντέψει τον αριθμό τους. Όποιος έχανε, έδινε τις σταφίδες ή τα στραγάλια στον άλλο που ήταν ο νικητής.

Ο ΚΟΥΤΣΟΣ

Χάραζαν στο χώμα ένα παραλληλόγραμμο χωρισμένο σε τετράγωνα. Έπαιρναν ένα μικρό κεραμίδι ή μία πλατιά πέτρα που την έλεγαν αμάδα και την έβαζαν στο πρώτο τετράγωνο. Έπρεπε να σπρώξουν με το ένα πόδι την αμάδα από το ένα τετράγωνο στο άλλο χωρίς να ακουμπήσει στις διαχωριστικές γραμμές του κουτσού, γιατί τότε ο παίκτης έχανε. Αυτό γινόταν με διάφορα γεωμετρικά σχήματα, τρίγωνα, κύκλους και σαλίγκαρο. Ο κουτσός ήταν περισσότερο κοριτσίστικο παιχνίδι.

Η ΣΒΟΥΡΑ

Στο κεφάλι της σβούρας έκαναν με γύρισμα του σπάγκου τη θηλιά. Έφερναν το σπάγκο προς τα κάτω, αφού έκαναν μία στροφή επάνω στην μύτη της σβούρας. Τυλίγανε τον σπάγκο επάνω στη σβούρα έως ότου σκεπαστεί ολόκληρη, κρατώντας όμως με το δείκτη την άκρη του σπάγκου. Πετούσαν τη σβούρα τιναχτά προς τη γη τραβώντας απότομα το σπάγκο. Η σβούρα περιστρεφόταν και όσο πιο πολύ γύριζε, τόσο το καλύτερο.

ΤΑ ΠΕΝΤΟΒΟΛΑ

Κοριτσίστικο παιχνίδι με πέντε βώλους ή πετραδάκια. Ακουμπούσαν την παλάμη ανοιχτή προς το έδαφος, ώστε από κάτω να σχηματίζεται καμάρα. Γύρω ήταν οι βώλοι. Έπαιρναν με το άλλο χέρι ένα βώλο και τον πετούσαν ψηλά. Ώσπου να πέσει κάτω, έπρεπε να σπρώξουν ένα άλλο βώλο κάτω από την σταθερή παλάμη. Εάν κατόρθωναν να βάλουν τους βώλους κάτω από την καμάρα που σχημάτιζε η παλάμη, τότε ήταν νικήτριες.

Η ΤΥΦΛΟΜΥΓΑ

Κάνανε τα παιδιά ένα κύκλο και δένανε τα μάτια ενός συμπαίκτη. Τότε αυτό το παιδί προσπαθούσε να βρει ποιον έχει πιάσει. Αν τον έβρισκε, αυτός έκανε τότε τη τυφλόμυγα, διαφορετικά έμενε το ίδιο παιδί δεμένο και συνέχιζε ώσπου να πιάσει κάποιο.

ΠΙΝΑΚΩΤΗ - ΠΙΝΑΚΩΤΗ

Στο παιχνίδι αυτό παίρνουν μέρος 10–12 παιδιά κυρίως κορίτσια.Από τα παιδιά που παίρνουν μέρος στο παιχνίδι τα 8 κάθονται κάτω, το ένα πίσω από το άλλο με ανοιχτά τα πόδια έτσι που το ένα παιδί να κάθεται στο χώρο που περικλείεται μεταξύ των ανοιχτών σκελιών του άλλου παιδιού. Τα υπόλοιπα 4 παιδιά κάνουν το βασιλιά με τους φρουρούς του. Μάνα του παιχνιδιού (πινακωτή) ήταν το παιδί που καθόταν κάτω και ήταν τελευταίο στη σειρά των παιδιών με ανοιχτά τα πόδια. Το παιδί που κάθεται μπροστά από τη μάνα , που το κρατά αγκαλιασμένο , είναι το μικρό αρνάκι., που ήταν το αγαπημένο της.

Πώς παίζεται

Ο βασιλιάς στέλνει ένα από του φρουρούς του και λέει:

_ Πινακωτή – πινακωτή. Η Πινακωτή απαντά.

_ Έλα από τ’άλλο μου τ’αυτί γιατί είν’η μάνα μου κουφή.

Ο απεσταλμένος του βασιλιά πηγαίνει κουτσαίνοντας στο ένα πόδι από την άλλη μεριά της πινακωτής και ξαναλέει.

_ « πινακωτή – πινακωτή ». Η πινακωτή πάλι απαντά.

_ Έλα από τ’άλλο μου τ’αυτί γιατί είν’η μάνα μου κουφή.

Αυτό γίνεται τρεις φορές . Μετά ο απεσταλμένος του βασιλιά έλεγε στην πινακωτή.

_ «Πινακωτή, πινακωτή , είπε μου ο βασιλιάς (ν)α μου δώκεις ένα αρνί. Η πινακωτή του απαντά.

_ Διάλεξε και πάρε.. Τότε ο απεσταλμένος του βασιλιά τα μυρίζει ένα – ένα και όταν κάποιο δεν του αρέσει λέει.

_ «ίφ-φου , ίφ-φου», δηλαδή αυτό βρωμάει.

Όταν κάποιο του αρέσει λέει .

_ «Μίγχι-μίγχι», δηλαδή αυτό μυρίζει. Αυτό το αρνί που μυρίζει παίρνει ο απεσταλμένος στο βασιλιά του.

Ταυτόχρονα όμως η πινακωτή σκεπάζει καλά το αγαπημένο της αρνάκι. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι που να μείνει στην αγκαλιά της πινακωτής μόνο το μικρότερο αρνί. Όταν της το ζητά και αυτό , ο απεσταλμένος του βασιλιά , δεν του το δίνει λέγοντάς του ότι είναι το πιο μικρό και είναι η συντροφιά της. Όταν φεύγει , ο απεσταλμένος του βασιλιά , η πινακωτή κοιμάται . Τότε της κλέβουν το αρνάκι και το πηγαίνουν στο παλάτι του βασιλιά που είναι λίγο πιο πέρα. Όταν ξυπνήσει η πινακωτή και δεν βρει το αρνάκι της , πάει στο παλάτι του βασιλιά και το ζητά. Οι φρουροί όμως δεν της το δίνουν. Αυτή τότε πλησιάζει το μέρος που είναι τα αρνάκια της , μυρίζει τα δαχτυλάκια τους και αφού αναγνωρίσει το μικρότερο το παίρνει. Οι φρουροί του βασιλιά την κυνηγούν για να της το πάρουν πίσω. Όταν την πιάνουν αλλάζουν ρόλους και ξαναπαίζουν το παιχνίδι.

ΤΣΙΓΚΟΛΕΛΕΤΑ

Τα παιδιά πιασμένα σταυρωτά προχωράνε χοροπηδώντας και τραγουδώντας το παρακάτω τραγουδάκι αλλά κάθε φορά που λένε (τσιγκολελέτα) κάνουν στροφή και συνεχίζον ίσαμε που να φτάσουν σε ένα σημείο-τέρμα. Τότε ξαναρχίζουν να προχωράνε κατά το μέρος από όπου ήρθαν με το ίδιο τραγούδι :

«Δύο δεκάρες η βιολέτα

τσιγκολελέτα

τσιγκολελέτα

δύο δεκάρες η βιολέτα

τσιγκολελέτα

τσιγκολελέτα

και πράσινα κουφέτα»

ΤΟ ΤΖΑΜΙ

Τα παιδιά φτιάχνουν ένα αλώνι, δηλαδή έναν κύκλο με διάμετρο ενάμισι μέτρο. Στο κέντρο στήνουν δέκα αμάδες τη μια πάνω στην άλλη, αυτό είναι το τζαμί. Έπειτα χωρίζονται σε δυο ομάδες, η μια είναι η επιτιθέμενη και η άλλη η αμυνόμενη. Πέντε μέτρα μακριά από τον κύκλο κάνουν στο χώμα μια γραμμή. Πάνω σε αυτή τη γραμμή στέκουν τα παιδιά της επιτιθέμενης ομάδας και ένα-ένα με ένα τόπι σημαδεύουν και προσπαθούν να γκρεμίσουν το τζαμί. Εάν αποτύχουν έρχεται η σύρια της άλλης ομάδας (που γίνεται τότε αυτή η επιτιθεμένη) να επιτεθεί. Εάν κάποιο από τα παιδιά πετύχει και γκρεμίσει το τζαμί ή ρίξει κάτω έστω και μία αμάδα, τότε απλώνουν όλες τις αμάδες γύρω-γύρω στο αλώνι (μέσα στον κύκλο) και αρχίζει αληθινή μάχη. Τα παιδιά της επιτιθέμενης ομάδας προσπαθούν να στήσουν το τζαμί, ενώ τα παιδιά της άλλης ομάδας

προσπαθούν να τα εμποδίσουν με τον εξής τρόπο : έχοντας την μπάλα την ρίχνουν το ένα στο άλλο ανάμεσά τους και συνεργάζονται με σκοπό να σημαδέψουν με τη μπάλα και να χτυπήσουν τους αντιπάλους που αγωνίζονται να στήσουν ξανά το τζαμί.

Σε αυτό το παιχνίδι τα παιδιά συνεργάζονται με τους συντρόφους τους. Πολλές φορές κάποιο θυσιάζεται, δηλαδή κάθεται επίτηδες να χτυπηθεί («να καεί») για να πάει η μπάλα μακριά και έτσι να δώσει τον καιρό στους άλλους να επιτεθούν και να στήσουν το τζαμί . Εάν η αμυνόμενη ομάδα χτυπήσει («κάψει») όλα τα παιδιά της επιτιθέμενης, τότε αλλάζουν ρόλους και φυσικά η πρώτη ομάδα έχει ένα «λούμπο» εις βάρος της .